¿Qué hay de nuevo, radio? Claves para un análisis sobre el futuro de la radio española desde el constructivismo social de la tecnología

  • Montse Bonet Universitat Autònoma de Barcelona (UAB)
Palabras clave: radio, España, constructivismo social, path-dependence, tecnología

Resumen

Las claves de lo que será la radio española en el futuro hunden sus raíces en el pasado y dependen en buena medida de la capacidad de transformar ese pasado en una ventaja más que en un lastre. Este artículo repasa lo más destacado de las últimas dos décadas de la radio española para determinar qué es nuevo y qué no lo es, con el fin de no dejar su futuro en manos de profecías autocumplidas. En el marco de las aproximaciones teóricas conocidas globalmente como constructivismo social de la tecnología y a partir de cinco parámetros de estudio (que incluye marco legal, tecnología, programación, financiación y estructura empresarial) el artículo reflexiona sobre los colectivos sociales en manos de los cuales está el futuro del medio.

Descargas

La descarga de datos todavía no está disponible.

Citas

Aibar Puentes, E. (2001). Fatalismo y tecnología: ¿es autónomo el desarrollo tecnológico? http://www.uoc.edu/web/esp/art/uoc/0107026/aibar.html

Ala-Fossi, M. (2005). Mapping the technological landscape of radio: where do we go next?. First European Communication Conference. Amsterdam, 24-26 de novembre. CD-ROM.

Ala-Fossi, M., Jauert, P., Lax, S., Nyre, L., Shaw, H. (Eds.) (2010). Digital Radio in Europe. Technologies, industries and cultures. Bristol: Intellect.

Ala-Fossi, M., Lax, S., O’Neill, B., Jauert, P., Shaw, H. (2008). The Future of Radio is Still Digital—But Which One? Expert Perspectives and Future Scenarios for Radio Media in 2015. Journal of Radio & Audio Media, 15(1), 4-25.

AIMC (2016) Resumen General. Disponible en: http://www.aimc.es/-Datos-EGM-Resumen-General-.html.

Arboledas, L. (2012). Regulación y políticas públicas: dispersión legislativa y clientelismo político. En: J. I. Gallego Pérez & Mª. T. García Leiva (Coords.), Sintonizando el futuro: Radio y producción sonora en el siglo XXI (pp. 105-141). Madrid: Instituto RTVE.

Arboledas, L. y Bonet, M. (2014). The Radio in Spain: European Appearance, Franco«s Legacy. Javnost – The Public, 21(4), 67-82.

Bijker, W.E. (1995). Sociohistorical Technology Studies. En: S. Jasanoff, G. E. Markle, J. C. Petersen y T. Pinch (Eds.), Handbook of Science and Technology Studies (pp. 229-256). Thousand Oaks: Sage.

Bijker, W., Hughes, T. P., Pinch, T. (Eds.) (2012) anniversary edition. The Social Construction of Technological Systems. New Directions in the Sociology and History of Technology. Cambridge: MIT Press.

Bonet, M. (2005). La radio española 1994-2004. Una década de consolidación y desencanto. Sphera Pública, 5, 59-70.

Bonet, M., Arboledas, L. (2011). The European exception: Historical evolution of Spanish radio as a cultural industry. Media International Australia incorporating Culture and Policy Journal, 141, 38-48.

Bonet, M., Arboledas, L., Guimerà, J. À. (2014). Past boundaries, future limitations: Spanish public service broadcasting at risk. Paper presentado en el RIPE@2014, celebrado en Tokyo del 27 al 29 de agosto. Disponible en: http://ripeat.org/library/Bonet%20et%20al%20RIPE%20paper%202014.pdf.

Bonet, M.; Civil i Serra, M.; Llinés, M. (2008). Una década de políticas de gestión del espectro radioeléctrico en la Unión Europea (1997-2007). Análisis de las consultas públicas, el marco normativo y las prioridades estratégicas. Observatorio (OBS*) Journal, 7, 41-61. Disponible en: http://www.obs.obercom.pt/index.php/obs/article/view/170/222.

Bonet, M.; Corominas, M.; Fernández Alonso, I.; Díez, M. (2009). Keys to the Failure of DAB in Spain. Journal of Radio & Audio Media, 16(1), 83-101.

Bonet, M., Fernández-Quijada, D., Suárez Candel, R., Arboledas, L. (2012). Servei públic i innovació tecnològica. Informe final per al Consell de l«Audiovisual de Catalunya. Disponible en: https://www.cac.cat/pfw_files/cma/recerca/estudis_recerca/Servei_public_i_innovacio_tecnologica.pdf.

Bonet, M., Guimerà i Orts, J. À. (2016). When efficiency meets clientelism: Spectrum management policy and broadcasting model – The Spanish case. European Journal of Communication, 31(4), 411-425.

Clua, A. (2011). Els mitjans comunitaris: la lluita i el reconeixement de les ràdios i les televisions de base social. En: M. de Moragas, M. Civil i Serra, I. Fernández Alonso, J. J. Blasco Gil y B. López (Eds.), Informe de la comunicació a Catalunya 2009 – 2010 (pp. 31-38). Barcelona: Generalitat de Catalunya.

David, P.A. (2007). Path dependence. A Foundational Concept for Historial Social Science. Cliometrica, 1(2), 91-114.

Fernández-Quijada, D. (2011). Medi@TIC. Anàlisi de casos de tecnologia i mitjans. Barcelona: Editorial UOC.

EBU (2014). Digital Radio Toolkit. Key Factors in the Deployment of Digital Radio. Disponible en: http://www.ebu.ch/files/live/sites/ebu/files/Publications/EBU-MIS_Digital-Radio-Toolkit.pdf

EBU (2016). Digital Radio 2016. Market Report. Disponible en: https://www.ebu.ch/files/live/sites/ebu/files/Publications/EBU-MIS - Digital Radio Report 2016.pdf.

Gutiérrez, M.; Ribes, X. Monclús, B. (2012). Percepción de los jóvenes ante las estrategias programáticas de la radio musical de antena convencional y online. El caso de Cataluña. Actas del III Congrés Internacional de l’Associació Espanyola d'Investigació de la Comunicació. Disponible en: http://www.ae-ic.org/tarragona2012/contents/comunicacions_cd/ok/210.pdf.

Gutiérrez, M.; Martí, J. M.; Ferrer, I.; Monclús, B.; Ribes, X. (2014). Los programas radiofónicos españoles de prime time en Facebook y Twitter: Sinergias entre la radio convencional y las redes sociales. Revista Latina de Comunicación Social, 69, 418- 434. Disponible en:

http://www.revistalatinacs.org/069/paper/1018_UAB/21mes.html.

Hughes, T.P. (1989). The Evolution of Large Technological Systems. En: W. Bijker, T.P. Hughes y T. Pinch (Eds.), The Social Construction of Technological Systems. New Directions in the Sociology and History of Technology (pp. 51-82). Cambridge: MIT Press.

Lievowitz, S., Margolis, S. (2000). Path Dependence. En: B. Bouckaert & G. De Geest (Eds.), Encyclopedia of Law and Economics, Volume I. The History and Methodology of Law and Economics (pp. 981-998). Cheltenham: Edward Elgar.

Lievrouw, L. A. (2006). Determination and Contingency in New Media Development: Diffusion of Innovations and Social Shaping of Technology Perspectives. En: L.A. Lievrouw y S. Livingstone (Eds.) Handbook of New Media. Social Shaping and Consequences of ICTs. London: Sage.

Mahoney, J. (2000). Path Dependence in Historial Sociology. Theory and Society, 29(4), 507-548.

McKenzie, D., Wajcman, J. (Eds.) (1999). The Social Shaping of Technology. 2nd. ed. Buckingham: Open University Press.

Ortiz Sobrino, M. A. (2012). Evolución del modelo de financiación de Radio 5. Del estatuto de radio y televisión de 1980 a la Ley general de comunicación audiovisual de 2010. Icono 14. Revista de comunicación y tecnologías emergentes, 10(3), 383-402.

Page, Scott E. (2006). Path Dependence. Quarterly Journal of Political Science, 2006, 1, 87–115.

Pedrero, L. M.; Sánchez Serrano, C.; Pérez Maíllo, A. (2015). Desafíos de la industria radiofónica española en el entorno digital: hacia la redefinición de su modelo de producción, comercialización y difusión. En: El nuevo diálogo social: organizaciones, públicos y ciudadanos. Valencia: Campgràfic. Disponible en: http://forodecomunicacion.org/wp-content/uploads/2016/04/Foro2014.pdf.

Pinch, T., Bijker, W. (1989). The Social Construction of Facts and Artifacts: Or How the Sociology of Science and the Sociology of Technology Might Benefit Each Other. En: W. Bijker, T.P. Hughes, y T. Pinch (Eds.) The Social Construction of Technological Systems. New Directions in the Sociology and History of Technology (pp. 11-44). Cambridge: MIT Press.

Piñeiro Otero, T. (2015). Los ‘Radio Studies’ en España. Tres décadas de investigación en las revistas académicas de Comunicación. Estudios sobre el Mensaje Periodístico, 21(2), 1169-1188.

Porter, M. (1998). 2nd ed. Competitive Advantage. Creating and Sustaining Superior Performance. New York: The Free Press.

Rogers, E.M. (2003). Diffusion of innovations, 5th. ed. New York: Free Press.

Sellas, T. (2013). La ràdio a les xarxes socials. Anàlisi de l«ús, dinàmica i motivacions de la presència de les emissores generalistes a Facebook i Twitter. Informe per al Consell de l’Audiovisual de Catalunya. Disponible en: http://www.cac.cat/pfw_files/cma/recerca/estudis_recerca/Radio_a_les_xarxes_socials_TSellas.pdf

Sellas, T., Bonet, M. (2016). L’àudio a Internet: de la ràdio en línia als projectes nadius. Informe final per al Consell de l’Audiovisual de Catalunya.

Soengas, X. (2013). Retos de la radio en los escenarios de la convergencia digital. adComunica. Revista de Estrategias, Tendencias e Innovación en Comunicación, 5, 23-36.

Tosoni, S. with Trevor Pinch (2016). Entanglements. Conversations on the Human Traces of Science, Technology, and Sound. Cambridge: MIT Press.

Williams, R. y Edge, D. (1996). The social shaping of technology. Research Policy, 25, 865-899.

Winner, L. (1999). Do artifacts have politics? En: D. MacKenzie y J. Wajcman (Eds.) The Social Shaping of Technology (pp. 28-49). 2nd. ed. Buckingham: Open University Press.

Winston, B. (1998). Media Technology and Society. A History: from the Telegraph to the Internet. London: Routledge.

Zallo, R. (2010). La política de Comunicación Audiovisual del gobierno socialista (2004-2009): un giro neoliberal. Revista Latina de Comunicación Social, 65, 14-29. http://www.revistalatinacs.org/10/art/880_UPV/02_Zallo.html

Publicado
20-02-2017
Cómo citar
Bonet, M. (2017). ¿Qué hay de nuevo, radio? Claves para un análisis sobre el futuro de la radio española desde el constructivismo social de la tecnología. Revista De La Asociación Española De Investigación De La Comunicación, 4(7), 14-21. https://doi.org/10.24137/raeic.4.7.3
Sección
Cuaderno central